Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), elektrik sektöründe yeni bir dönemin başlayacağını duyurdu. Bu dönemle birlikte, lisanssız elektrik üreten santrallerin üretimleri birleştirilerek büyük bir üretim tesisi gibi faaliyet göstermeleri mümkün olacak.
EPDK'dan yapılan açıklamada, 2022 yılında elektrik piyasası mevzuatında yapılan değişiklikle "toplayıcı" ve "toplayıcılık" kavramlarının lisansa tabi elektrik piyasası faaliyetleri olarak tanımlandığı belirtildi. Açıklamada, toplayıcı şirketlerin portföylerinde yer alacak şebeke kullanıcılarının güvenilirliğinin sağlanması ve piyasa işletmecisi açısından piyasa kayıt, teminat, uzlaştırma, ödeme, yaptırım gibi süreçlerin daha sağlıklı yürütülmesinin hedeflendiği ifade edildi.
EPDK'dan yapılan açıklamada, toplayıcılık faaliyetinin, EPDK'dan toplayıcılık lisansı alan yatırımcıların anlaşma yaptığı şebeke kullanıcıları ile tüketim veya üretim programı yapmasını, arz ve sistem güvenliği için küçük güçlü tüketici ve üreticileri kullanılabilir hale getirmesini, şebeke dengesinde rol almasını ve bu kullanıcılar adına elektrik enerjisi alıp satabilmesini kapsadığı belirtildi. Açıklamada ayrıca şu ifadelere yer verildi:
"Toplayıcı modeli, talep esnekliğini piyasaya sunmak isteyen ancak piyasa kurallarına, piyasalarda kayıt ve işlem süreçlerine hakim olmayan, hizmetlere ilişkin ön yeterlilik almayan, piyasalara katılım için gerekli altyapıları kuracak finansmana sahip olmayan veya ticari riskleri tek başına yönetmek istemeyen şebeke kullanıcıları için büyük avantajlar sağlayacak. Bu sayede, caydırıcı faktörler ortadan kaldırılacak, finansal avantajlar sağlanacak ve talep esnekliğinin piyasalarda etkinleştirilmesi mümkün olacak."
"Toplayıcılar, sahip oldukları bilgi teknolojileri ve enerji yönetimi altyapısı sayesinde, dağıtık enerji kaynakları için üretim tahminlerini, toptan satış piyasalarındaki elektrik fiyatlarını ve sistemdeki arz-talep dengesine ilişkin verileri bir arada değerlendirebilecekler."
"Ayrıca, farklı nitelikteki ve ölçekteki şebeke kullanıcılarından oluşan ve bir nevi 'sanal enerji kaynağı' olarak nitelendirilen portföylerini optimum düzeyde işletebilecekler ve yenilenebilir enerjinin şebekeye entegrasyonu için gereken esnekliğe katkı sağlayacaklar. Tüketiciler ise belirli saatlerde tüketimlerini azaltarak üretim-tüketim dengesinin sağlanmasına katkıda bulunabilecek ve gelişmiş piyasalarda 'talep tarafı katılımı' adı altında çeşitli hizmetler sunabilecekler."
Açıklamada, "Talep tarafı katılımı" ifadesi, tüketicilerin normal şartlarda tüketmesi beklenen elektriğin miktarını değiştirerek, tüketmekten vazgeçtikleri enerji ile şebeke işletmecilerine hizmet sunması veya elektrik piyasalarında ticaret yapması olarak tanımlandı.
Böylece, sistem dahilinde toplayıcılar devreye girerek, portföylerinde yer alan ve esnekliklerini piyasalarda satmak isteyen tüketicilere daha düşük birim işlem maliyeti, azaltılmış günlük operasyon yükü ve mali risk yönetimi gibi birçok avantaj sunarak, daha fazla tüketicinin esnekliğinden faydalanma imkanı sağlayacak.
Talep tarafı katılımı kapsamında, iletim şebeke işletmecisi tarafından talep edilmesi halinde, tüketim tesisleri tüketimi düşürerek aynı miktarda enerji sisteme verilmiş gibi karşılığında bedel alabilecekler. Bu şekilde, tüketiciler de tüketimlerini azaltarak, toplayıcılar aracılığıyla piyasada aktif bir oyuncu haline gelecekler.
Toplayıcılar, belirli bir kilovatsaat eşiğinin üzerinde birçok tüketiciyle anlaşarak, bu tüketicilerin enerjiyi etkin bir şekilde kullanmalarını teşvik ederek ve aynı zamanda gelir elde etmelerini sağlayabilecekler.
Bu durum, düşük güçte lisanslı ve lisanssız üreticiler için de toplayıcılar aracılığıyla piyasada faaliyet gösterebilecekleri bir düzeye getirilebilecek bir sistemle benzer şekilde tüketicilere sağlanacak.
Açıklamada, Türkiye'de 14.500 megavatlık lisanssız elektrik üretimi bulunduğuna dikkat çekilirken, genellikle güneş enerjisi santralleri olan bu tesis sahiplerinin, bir araya gelerek tek bir üretim santrali gibi hareket edebilecekleri belirtildi. Örneğin, 50 megavat, 100 megavat, 300 megavat gibi büyüklüklerde birleşerek, tek bir üretim santrali gibi faaliyet gösterebilecekleri ifade edildi. Bu şekilde, tek başlarına dengeleme güç piyasasında faaliyet gösteremeyen küçük güçteki üretim tesislerinin, bir araya gelerek büyük birimler gibi piyasa oyuncusu olabileceği ve yenilenebilir enerji kaynaklarının daha verimli bir şekilde kullanılmasına olanak sağlayacağı belirtildi.
