Esad rejiminin devrilişi birinci yılında kutlanıyor

Suriye’nin güneyindeki Dera ilinde Mart 2011’de başlayan halk hareketinin, muhaliflerin Şam’ın kontrolünü ele geçirmesiyle zafere ulaşıp, Baas Partisinin 61 yıllık iktidarını devirmesinin üzerinden 1 yıl geçti.

Suriye’nin güneyindeki Dera ilinde bir grup öğrencinin 15 Mart 2011’de okul duvarına “Ey doktor (Beşar Esad) şimdi sıra sana geldi” yazmasıyla başlayan Suriye devrimi, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) ve diğer muhalif grupların başlattığı son operasyonla 8 Aralık 2024’te zaferle sonuçlandı.

Muhalifler, 27 Kasım 2024’te başlattıkları operasyonun başında kuzeydeki Halep ve İdlib’te elde edilen ilerlemenin ardından Hama ve Humus vilayetlerine yönelerek başkente giden hattın büyük bölümünü kontrol altına aldı. Böylece rejim güçlerinin kuzey ve orta bölgelerdeki savunma hatları çöktü.

Humus’un el değiştirmesiyle birlikte rejim saflarında dağılmalar görüldü, birçok asker silah bırakarak muhaliflere teslim oldu ya da kaçtı. Halkın desteğini alan muhaliflerin Şam’a girmesiyle birlikte 8 Aralık 2024’te 61 yıllık Baas rejimi çöktü.

Esad ve üst düzey askeri yetkililerin, aileleriyle birlikte ülkeden kaçmasının ardından Baas dönemine ait semboller hedef alındı, heykeller devrildi ve işkence merkezleri kapatıldı. Rejimin yıkılmasıyla ülkede yeni bir dönem başladı.

Muhalif askeri gruplar, “devrim sonrası geçiş dönemi” için yeni yönetimi kurdu. Ahmed Şara ülkenin Cumhurbaşkanı ilan edildi.

Güvenlik alanında ise HTŞ ve Suriye Milli Ordusu (SMO) unsurlarının yeni Suriye ordusu bünyesinde tek komuta yapısında birleştirilmesi kararlaştırıldı. Rejim ordusu ve güvenlik güçleri ile Baas Partisi ve rejimin belirlediği parlamento ise feshedildi.

İlk seçimler yapıldı

Esed rejiminin devrilmesinden sonra 5 Ekim’de ilk Halk Meclisi seçimleri düzenlendi.

Suriye’de, iç savaşın yol açtığı yıkım, kimlik belgelerinin eksikliği, adreslerin ortadan kalkması ve halkın yarısından fazlasının ülke içinde ve dışında yerinden edilmesi nedeniyle Halk Meclisi seçimleri, doğrudan halk oylamasıyla değil temsil esasına dayalı seçici kurullar aracılığıyla yapıldı.

Bu kapsamda seçici kurullar, hükümetin denetimindeki bölgelerde kurulan sandıklarla oy kullandı.

Suriyelilerin gönüllü geri dönüşleri hızlandı

Rejimin yıkılmasının ardından iç savaş yıllarında komşu ülkelere sığınan Suriyelilerin memleketlerine dönüşü de hız kazandı.

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, 1 Kasım’da yaptığı açıklamada, 8 Aralık 2024 sonrasında 550 bin Suriyelinin ülkesine gönüllü dönüş yaptığını bildirdi.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) de 4 Aralık’ta yaptığı açıklamada, 2025’te 378 bin Suriyeli mültecinin Lübnan’dan ülkesine döndüğünü duyurdu.

İzolasyon perdesi aralandı, Batılı yaptırımlar kaldırılıyor

Yeni yönetim, geride kalan 1 yılda Suriye’nin uluslararası platformlardaki görünürlüğünü artırmak ve Batı ülkelerinden yaptırımların kaldırılmasını sağlamak için yoğun diplomasi trafiği yürüttü.

Bu süreçte başta Türkiye olmak üzere çok sayıda ülke, Şam yönetimiyle yeniden ilişkileri tesis ederek yıllardır kapalı kalan diplomatik temsilciliklerini yeniden faal hale getirdi. Türkiye’nin Şam Büyükelçiliğinde 14 Aralık 2024’te Türk bayrağı göndere çekildi ve temsilcilik yeniden hizmet vermeye başladı.

ABD Başkanı Donald Trump’ın, 13 Mayıs 2025’te Suudi Arabistan ziyareti sırasında Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılacağı yönündeki açıklaması, sürecin dönüm noktalarından biri oldu. Trump, bu kararda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile temaslarının etkili olduğunu ifade etti.

ABD’nin kararını takiben Avrupa Birliği de 21 Mayıs’ta, 2011’den bu yana uygulanmakta olan ekonomik yaptırımları kaldırma kararı aldı.

Cumhurbaşkanı Şara’nın, ABD ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin yaptırım listelerinden çıkarılması da birçok ülke tarafından memnuniyetle karşılandı.

Ayrıca ABD Hazine Bakanlığı, 10 Kasım’da “Sezar Yasası” kapsamındaki yaptırımların askıya alındığını duyurdu.

*Haberin görselleri AA tarafından servis edilmiştir.

Kaynak