Çin’in Guangzhou Jeokimya Enstitüsü öncülüğündeki araştırma ekibi, bir eğrelti otunda doğal olarak oluşmuş monazit mineralini tespit etti. Bu, nadir toprak elementlerinin bir bitki içinde mineral fazında kristalleştiğinin ilk kez gözlemlenmesi anlamına geliyor.
Araştırmacılar, bu keşfin çevre dostu nadir toprak geri kazanımı için önemli bir adım olduğunu belirtti. Çalışma, “fito-madencilik” olarak bilinen ve metalleri yüksek oranda bünyesinde biriktirebilen bitkilerden metal geri kazanımına dayanan yöntemin uygulanabilirliğini kanıtladı. Bu sayede geleneksel madenciliğe bağımlılık azalırken, çevresel ve jeopolitik risklerin düşmesi hedefleniyor.
Normalde yüksek sıcaklık ve basınçta oluşan monazit, serium, lantan ve neodimyum gibi yüksek değerli elementleri içeriyor. Bilim insanları, monazitin eğrelti otunun yaprak ve kök dış zarlarında kristalleştiğini ve bunun “kimyasal bahçe süreci” denilen doğal bir mineralizasyon mekanizmasına benzediğini belirledi.
Araştırma, nadir toprak elementlerinin bitkiler aracılığıyla hem geri kazanımı hem de kirli toprakların temizlenmesini mümkün kılacak bir model ortaya koydu. Böylece “temizlik ve geri dönüşüm” aynı anda gerçekleşerek çevreci, döngüsel bir üretim sistemi hedefleniyor.
Türkiye, iklim ve bitki örtüsü çeşitliliği sayesinde çok sayıda eğrelti otu (Pteridophyta) türüne ev sahipliği yapıyor. Bu bitkiler genellikle nemli ormanlık alanlarda, dere kenarlarında ve gölgelik yamaçlarda görülüyor.
Ancak Çinli bilim insanlarının üzerinde çalıştığı eğrelti Türkiye bulunmuyor. Blechnum orientale, Türkiye’de doğal olarak yetişmez; ancak Doğu Karadeniz veya Akdeniz’in nemli kıyı bölgelerinde, uygun koşullar sağlanırsa kültürel (sera veya kontrollü ortamda) olarak yetiştirilebilir.
