Demokrat Başkan Keneddy’nin suikast sonucu ölümünün ardından Başkanlığa atanan Keneddy’nin yardımcısı Lyndon B. Johnson, 1968’de adaylıktan çekilmek istediğinde, ulusal televizyonda yayınlanan bir konuşmasında şöyle dedi:
“Başkanlık için partimin adaylığını bir dönem daha aramayacağım ve kabul etmeyeceğim.”
Ön seçim döneminde yapılan bu açıklamalar, 1968 Başkanlık Seçimleri’ni altüst etti ve seçimler Cumhuriyetçi Richard Nixon’ın zaferiyle sonuçlandı. Nixon, Keneddy’e karşı kaybeden isimdi.
Johnson’ın net açıklamasını, Trump’ın üçüncü dönemle ilgili son açıklamasıyla karşılaştıralım.
Trump gazetecilere, “Bu konuyu gerçekten düşünmedim” dedi. “Bildiğiniz gibi, çok iyi adaylarımız var” diyerek, potansiyel halefleri olan Başkan Yardımcısı JD Vance ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio’ya atıfta bulundu.
Ancak Trump, “Ama, şimdiye kadarki en iyi anket sonuçlarını elde ettim” diye ekleyerek bir yeşil ışık da yaktı. Aketlere göre ise Trump’ın onay oranı yüzde 50’nin altında.
Johnson 1968’de yeniden aday olma hakkına sahipti, ancak Trump, 22. Anayasa Değişikliği uyarınca üçüncü bir dönem için aday olamaz.
Ancak konuşulan bir başka yol var: Başkan Yardımcısı adayı olup, göstermelik Başkan’ın seçim zaferinden sonra istifa etmesi ve Trump’ın yasalara göre Başkan atanması.
Trump, Anayasa’yı atlatmak için önerilen bu yolu reddetti ve seçilen Başkan istifa ettikten sonra Beyaz Saray’a geri dönmek için Başkan Yardımcısı olarak aday olmasının “çok kurnazca” olacağını söyledi.
Kanuna göre Başkan’ın ölümü, istifası ya da azledilmesi sonucu Başkanlık görevine Başkan Yardımcısı getirilir.
“Bence insanlar bunu sevmezler çünkü çok kurnazca. Bu doğru olmaz. Bunu yapmana izin verilir, ama ben yapmazdım.”
CNN’den Aaron Blake, Trump’ın bu tür konuşmaları sona erdirmeyecek birçok nedeni olduğunu söylüyor. Bunların arasında etkisiz bir Başkan olma korkusu da var.
Trump’ın en sadık müttefiklerinden biri olan Steve Bannon’un, Trump’ı görevde tutmak konusunda konuşmaya devam ettiği de bir gerçek.
Bannon, Bloomberg’e bunun için bir planın hazırlandığını söyledi, ancak ayrıntıları paylaşmayı reddetti. Trump, kamuoyunu bazı fikirlere hazırlamak için kendisine bağlı kişilerin kamuoyuyla bir fikir paylaşması ve bu fikrin tartışılarak ‘tabu’ olmaktan çıkması metodunu sıkça uygulayan bir lider.
Bannon, Trump’ın 2020 seçimlerini kaybettikten sonra 2021’de görevde kalması gerektiği fikrini destekleyenler arasındaydı. Bannon ve Trump ikilisinin geçmiş davranışları, anayasa sınırları içinde ‘her zaman’ bulunmuyor.
Bannon, “Trump 2028’de Başkan olacak ve insanlar buna alışmak zorunda” dedi.
Franklin D. Roosevelt’in dördüncü dönem görev süresi sırasında vefat etmesinin ardından kabul edilen ve iki dönem Başkanlık yapanların yeniden seçilmesini engelleyen 22. Anayasa Değişikliği’nde boşluklar bulunmasının olası olmadığı konusunda, buradaki yazı da dahil olmak üzere pek çok şey yazıldı.
Açıklama çok basit:
“Hiç kimse iki defadan fazla Başkanlık görevine seçilemez ve başka bir kişinin Başkan olarak seçildiği bir dönem boyunca iki yıldan fazla süreyle Başkanlık görevini yürüten veya Başkan vekilliği yapan hiç kimse bir defadan fazla Başkanlık görevine seçilemez.”
Trump’ı Başkan Yardımcısı olarak seçme fikri, şu satırı içeren 12. Yasa Değişikliği ile de sorunlara yol açıyor:
“Anayasal olarak Başkanlık görevine seçilemeyecek hiç kimse, Amerika Birleşik Devletleri Başkan Yardımcılığı görevine seçilemez.”
Başkan, Trump 3.0’a yer açmak için istifa edebilir mi? Konuşulan plan, Rusya lideri Putin’in yıllar önce uyguladığı planla benzerlik taşıyor. Rusya’da Başkan Vladimir Putin, güvenilir yardımcısı Dmitry Medvedev’in bir dönem onun yerine görev yapmasını sağlayarak anayasal görev süresi sınırlamasını atlattı. O zamandan beri Rus yasaları değiştirildi ve bu da Putin’in 2030’lara kadar iktidarda kalmasına olanak tanıyor.
Trump, 22. Anayasa Değişikliğini değiştirmek için daha fazla zorlukla karşılaşacaktır, çünkü bunun için ABD eyaletlerinin dörtte üçünün onayı gerekmektedir ve bu da mevcut siyasi ortamda imkansız görünüyor.
Trump, halihazırda seçilmiş en yaşlı Başkan ve ikinci dönemi 2029 Ocak ayında sona erdiğinde 82 yaşında olacak. Üçüncü bir dönemi dışlamadığı Air Force One’daki aynı konuşmada, gazetecilere yakın zamanda Walter Reed Ulusal Askeri Tıp Merkezi’nde MR ve bilişsel testlerden geçtiğini de söyledi. Daha fazla ayrıntı paylaşmadı, ancak sağlığının çok iyi olduğunu belirtti.
80’li yaşlarına yaklaşan bir adamın sağlığıyla ilgili sorular önümüzdeki yıllarda daha da artacaktır.
CNN’in siyasi yorumcusu Scott Jennings, Cumhuriyetçilerin Trump’ın Anayasa’yı çiğneyerek iktidarda kalma girişimine büyük ölçüde karşı çıkacağını söylüyor.
Jennings’e göre, Trump’ın ortaya koyduğu tüm 2028 mesajları görmezden gelinmeli.
“Rakipleriyle oynuyor ve bu tür şeyler yaptığında onları ne kadar çılgına çevirdiğini biliyor.”
Bannon gibi insanlar “plan” hakkında ciddi ciddi konuşmaya devam ettikçe ve Trump 2028 mesajlarına devam ettikçe, üçüncü dönem çabaları gündem olmaya devam edecek.
Trump bir şekilde görevde kalmaya çalışırsa, bu konu şüphesiz Yüksek Mahkeme’ye taşınacak. Trump’ın atadığı üç yargıçtan biri olan Amy Coney Barrett, 22. Anayasa Değişikliği’nin üçüncü bir dönemi yasakladığına dair açık ve net yorumuna katıldığını belirtiyor.
Yani dünyanın Trump’a 2029 Ocak ayında veda etmesi muhtemel.
