NASA, Mars’ta ilk kez yıldırım sesleri kaydetti

İki Mars yılı boyunca yapılan gözlemlerde, yıldırımın oluşması için gereken koşulların Mars’ın ince ve kuru atmosferinde de sağlanabildiği ortaya kondu. Yeryüzünde su buharıyla ilişkilendirilen yıldırımın aslında kuru volkanik küllerden kum fırtınalarına kadar birçok ortamda meydana gelebildiği gibi, Mars’ta da benzer mekanizmaların işlediği görülüyor.

Araştırmayı yürüten ekip, Perseverance’ın SuperCam mikrofonuyla 28 saatlik kayıt inceledi. Bu kayıtlar arasında, elektrik deşarjının yarattığı elektromanyetik bozulmayla başlayan ve 8 milisaniyelik bir “sönümlenme” ile devam eden 7 tam yıldırım olayı belirlendi. Her bir olay, ısınan havanın ani genleşmesiyle oluşan minik bir “gök gürültüsü” sesiyle son buldu.

Tespit edilen 55 olayın neredeyse tamamı, Perseverance’ın kaydettiği en güçlü rüzgârların yaşandığı dönemlerde gerçekleşti. 16 olay ise aracın karşılaştığı iki toz şeytanı sırasında kaydedildi. Bu durum, yalnızca yoğun tozun değil, güçlü rüzgâr hareketlerinin de elektrik üretimi için kritik olduğunu gösteriyor.

Kayıtlardaki olayların çoğu oldukça küçük enerji seviyelerinde gerçekleşti: 0,1 ila 150 nanojul arasında. En güçlü olay olan 40 millijullük deşarjın ise, aracın kendi üzerinde biriken yükün yere aktarılması sonucu oluştuğu düşünülüyor. Karşılaştırma açısından, Dünya’daki bir yıldırım çakması yaklaşık bir milyar jul enerji taşıyor.

Araştırmacılar, yıldırımın Mars’ta varlığının gelecekteki görevler için kritik olabileceğini belirtiyor. Elektrik deşarjlarının, araç tasarımından atmosfer kimyasını anlamaya kadar birçok alanda etkisi olabilir. Dahası, Dünya’da yaşamın başlangıcıyla ilgili bazı teoriler yıldırımı temel bir tetikleyici olarak gördüğünden, Mars’ta bu tür elektriksel faaliyetlerin varlığı astrobiyolojik çalışmalara yeni bir boyut kazandırıyor.

Çalışmayı yöneten Baptiste Chide ve ekibi, bu bulguların Mars atmosferine yönelik yeni modeller geliştirilmesini gerektirdiğini ifade ediyor. Araştırma Nature dergisinde yayımlandı.