İsrail, Güney Kıbrıs’la 15 yılda kurduğu çok katmanlı ilişki sayesinde Doğu Akdeniz’de hem askeri hem ekonomik olarak kalıcı varlık kazandı. Türkiye ile diplomatik ilişkiler sınırlı düzeydeyken, Tel Aviv-Lefkoşa hattı güçlenmeye devam ediyor. Artık İsrail’in Doğu Akdeniz’de sadece çıkarı değil, neredeyse fiili bir üssü var.
1. ŞİRKETLEŞME: Ticari ilişki 2008’de kurulan “Kıbrıs-İsrail İş Konseyi” ile kurumsal zemine oturdu. 2013’te 100’den fazla İsrailli şirket temsilcisi Lefkoşa’da yatırım görüşmeleri yaptı. Bugün adada aktif 280’den fazla İsrail bağlantılı şirket var. Özellikle finans, tarım teknolojileri yatırımları dikkat çekiyor. 30 İsrailli startup teknoloji şirketi Güney Kıbrıs’ta faaliyet gösteriyor.
2. ENERJİ VE DOĞALGAZ: İsrail’in Leviathan ve Tamar sahalarıyla başlattığı doğalgaz arama faaliyetleri, Güney Kıbrıs’ın Afrodit sahasındaki rezervlerle birleşti. 2011’de başlayan ortak sondaj çalışmaları, bugün Kıbrıs çevresindeki toplam doğalgaz rezervini 30 trilyon metreküp seviyesine taşıdı. Gazın büyük bölümü sıvılaştırılmış biçimde Ürdün, Mısır ve AB pazarına ihraç ediliyor. Türkiye ise devre dışı bırakıldı.
3. SAVUNMA: Rum kesimi, İsrail’den İHA’lar, Tavor X95 keskin nişancı tüfekleri ve Negev makineli silahlar aldı. 2014’ten bu yana ortak askeri tatbikatlar düzenleniyor. Rumlar en son İsrail’den 150 km menzilli Barak MX Hava Savuma sistemi satın aldı. İsrail’in Ada’da daimi gözlemcileri bulunuyor.
4. BORU HATLARI: İsrail, Rum kesimi ve Yunanistan arasında imzalanan 6 milyar Euro’luk yatırım ile Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattı projesi sayesinde enerji alanında Batı’yla doğrudan bağlantı kurdu. 1900 km’lik hat tamamlandığında, yılda 10 milyar metreküp doğalgaz taşıyacak. İsrail, Kıbrıs kıyılarında yeni sıvılaştırma terminalleri ve ara depolama limanları için fizibilite çalışmalarına başladı. GKRY’nin kıta sahanlığında 13 parsele yönelik arama lisansları var. 10’u şu anda aktif lisanslı. İsrail’in NewMed şirketi, Amerikan Chevron ve Shell ile birlikte Rumlar’a ait Aphrodite sahasında petrol arıyor.
5. EMLAK: Kıbrıs’ta 2020’de İsraillilere 2 bin 432 olan gayrimenkul satışı sayısı, 2022’de 4 bin 123’e yükseldi. Son beş yılda 10 bine yakın İsrailli, Rum kesiminde mülk sahibi oldu. Özellikle sahil bölgeleri İsrailli yatırımcıların kontrolüne geçti.
6. FİNANS: Kıbrıs, İsrailli yatırımcılar için Avrupa’ya açılan vergi dostu bir kapı haline geldi. 2021 sonunda Rum bankalarında İsrail merkezli fonların yönettiği varlık miktarı önceki yıla göre yüzde 49 artarak 11.6 milyar Euro’ya ulaştı.
