Gebeliği önleyici yöntemlerden biri olan doğum kontrol haplarının olası riskleriyle ilgili araştırmalar sürüyor.
Uzun yıllardır bu ilaçların kanserle bağlantısı araştırılıyor. Yapılan bilimsel araştırmaların sonuçları ise bu yönde bazı ipuçları veriyor.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Bülent Tıraş da doğum kontrol haplarının kanserle ilişkisine dair bazı somut sonuçlara değinerek, şu bilgileri verdi:
Prof. Dr. Bülent Tıraş
Doğum kontrol haplarının, özellikle hamilelik şüphesi olduğu durumlarda kullanılmaması gerekir. Ayrıca doğumdan sonra ilk 6 hafta içinde olanların, 35 yaş üstü ve sigara içenlerin, meme kanseri, diyabet, hipertansiyon, karaciğer hastalıkları, kalp damar hastalıkları, inme (felç) öyküsüne sahip kişiler ve migren hastaları doğum kontrol hapı kullanmamalıdır.
Türk Kanser Derneği’nin ‘Meme Kanseri Farkındalık Ayı’ nedeniyle yaptığı açıklamada kansere neden olan değiştirilebilen faktörler arasında doğum kontrol hapları da yer alıyor.
Açıklamada meme kanserinin risk faktörleri iki grupta değerlendiriliyor:
Değiştirilemeyen riskler: Genetik, yaş, ailede meme kanseri öyküsü, bazı iyi huylu meme hastalıkları, ilk adet yaşı ve menopoz yaşı.
Değiştirilebilen riskler: İlk doğum yaşı, emzirme süresi, doğum kontrol hapı kullanımı, menopoz sonrası hormon tedavisi, beslenme şekli, alkol ve tütün ürünleri kullanımı.
FIGO (Uluslararası Jinekoloji ve Obstetrik Federasyonu)’nun Güney Afrika’da yapılan toplantısında da doğum kontrol hapları ile kanser ilişkisi gündeme geldi. Doğum kontrol haplarının bazı kanser türlerinin gelişiminde rol oynadığına ilişkin bilimsel çalışmalar olduğu açıklandı.
Öte yandan Avrupa ve Türkiye’de doğurganlık oranları düşüyor.
FIGO nüfus artış hızını düşüren uygulamalardan birinin de doğum kontrol hapları olduğuna dikkat çekti.
Doğum kontrol hapları, yumurtalık kistleri, endometriozis (çikolata kisti), ağrılı adet, dış gebelik gibi sorunların tedavisinde ya da önlenmesinde de kullanılır.
Bu tip jinekolojik hastalıklar nedeniyle doğum kontrol hapı veya hormon tedavisi görmesi gereken hastaların (özellikle risk grubundakilerin) mutlaka bir meme cerrahı tarafından tedavi boyunca ve bittikten bir sonra bir süre daha izlenmeleri gereklidir. Hatta daha doğrusu böyle bir hormonal tedavi öncesi, memelerin değerlendirilerek hormon tedavisinden kötü yönde etkilenebilecek bir hastalık olup olmadığı araştırılmalıdır.
Özellikle annesinde, teyzesinde meme kanseri öyküsü olan kadınların doktora danışmasında yarar var.
Ağızdan alınan doğum kontrol hapları, östrojen ve progesterona duyarlı meme dokusunda, sanki o adet döngüsünde hamile kalınacakmış gibi bir hazırlık yaparak meme epitelini artırır ve salgı formuna sokar. Bu özellik meme kitlelerini ve kistlerini büyütebilir.
Teorik olarak bu uyarım, uzun süreli kullanımda meme hücrelerinde anormal çoğalmaya katkıda bulunabilir. Çünkü meme dokusu bu hormonlara duyarlıdır ve meme hücreleri östrojen ve progesteron için kapılar (reseptörler) taşırlar.
Meme kanserlerinin de yüzde 80’ i bu hormonların pozitif reseptörlerini taşır.
Bu nedenle araştırmacılar, doğum kontrol haplarının meme kanserle ilişkisini uzun yıllardır incelemektedir.
Doğum kontrol haplarının direkt kanser yapıcı etkisi bulunmuyor. Uluslararası geniş çaplı KOHORT çalışmaları, doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda meme kanseri riskinde hafif bir artış gözlemlendiğini ortaya koymuştur.
Öte yandan doğum kontrol haplarının uzun süreli kullanımı pıhtı oluşma riskini de artırabilir. Pıhtı oluşumu ise kalp krizi, inme ve akciğer embolisi ile sonuçlanabilir.
Nadir de olsa hipertansiyon ve safra kesesi sorunlarını tetikleyebilir.
Doğum kontrol hapları, östrojen ve progesteron hormonlarının sentetik formlarını içerir. Bu hormonlar yumurtlamayı baskılar, rahim iç zarını inceltir ve servikal mukusu kalınlaştırarak gebeliği önler.
Araştırmalara göre kullanılan her yıl meme kanseri risk artışına katkıda bulunabilir. Bazı araştırmalarda kullanım sonlandıktan yaklaşık 10 yıl sonra riskin normal seviyelere döndüğü gösterilmiştir. Ancak bu etkiyi araştıran bazı araştırmalarda da bu riskin hiç azalmadığı belirtilmiştir.
