ABD Temsilciler Meclisi’nin Çin üzerine kurulan Seçilmiş Komitesi, Çinli çip üreticilerinin 2024’te 38 milyar dolar değerinde ileri teknoloji çip üretim ekipmanı satın aldığını ortaya koyan bir rapor yayımladı. Raporda, ABD, Japonya ve Hollanda’nın uyguladığı ihracat kısıtlamalarındaki uyumsuzlukların, Çin’in yarı iletken üretiminde önemli bir rekabet avantajı kazanmasına olanak sağladığı belirtildi. Komite, bu durumun insan hakları ve küresel demokratik değerler üzerinde ciddi etkiler yaratabileceğini vurgulayarak, Çin’e çip üretim araçlarının satışına yönelik daha geniş kapsamlı yasaklar getirilmesi çağrısında bulundu.
Rapora göre, ABD, Japonya ve Hollanda’nın çip üretim ekipmanı satışlarına ilişkin kurallarında uyumsuzluklar mevcut. Bu durum, ABD’li şirketlerin satış yapamadığı bazı Çinli firmalara, diğer ülkelerdeki üreticilerin satış yapabilmesine olanak tanıyor. Özellikle Applied Materials, Lam Research, KLA, ASML ve Tokyo Electron gibi önde gelen beş yarı iletken ekipman tedarikçisinin satışlarının %39’u, 2022’ye kıyasla %66 artışla Çin’e yapıldı. Bu satışların yasal olduğu belirtilse de, Çin’in yapay zeka ve askeri modernizasyon gibi alanlarda kullandığı mikroçiplerin üretim kapasitesini güçlendirdiği ifade edildi.
Raporda, Çin’in yarı iletken üretimindeki artan kapasitesinin, küresel teknoloji yarışında ciddi bir tehdit oluşturduğu vurgulandı. Komite, “Bu satışlar, Çin’in çok çeşitli yarı iletkenlerin üretiminde giderek daha rekabetçi hale gelmesine yol açtı ve bu durum insan hakları ile demokratik değerler üzerinde derin etkiler yaratıyor” değerlendirmesinde bulundu. Çin’in, küresel tedarik zincirini yeniden şekillendirmeye çalıştığına dikkat çekildi.
Rapor, özellikle SwaySure Technology Co, Shenzhen Pengxinxu Technology Co ve SiEn (Qingdao) Integrated Circuits Co gibi Çinli firmaların, Huawei Technologies ile bağlantılı bir gizli ağa destek verdiği iddialarıyla ulusal güvenlik açısından endişe yarattığını belirtti. Bu firmalar, geçen yıl komite liderleri Cumhuriyetçi John Moolenaar ve Demokrat Raja Krishnamoorthi tarafından Ticaret Bakanlığı’na bildirilmiş ve Aralık ayında bu firmalara ihracat yasaklanmıştı.
Komite, Çin’in kendi çip üretim araçlarını geliştirmek için kullanabileceği bileşenlere yönelik daha sıkı kısıtlamalar getirilmesini önerdi. Demokrasilerin Savunması Vakfı’ndan Craig Singleton, “Çin, tüm tedarik zincirini yeniden yazmaya çalışıyor. Eskiden niş olan araç segmentleri artık birer savaş alanı haline geldi” dedi. Tokyo Electron’un ABD birimi başkanı Mark Dougherty ise bu yıl yeni düzenlemeler nedeniyle Çin’e satışların azalmaya başladığını ve ABD ile Japonya arasında daha fazla koordinasyon gerektiğini belirtti.
