Fas’ın Atlas Dağları’nda yaşayan “Atlas Mavisi” adlı küçük bir kelebek, 229 çift kromozomuyla hayvanlar aleminin bilinen kromozom rekortmeni olarak tarihe geçti. Ancak bu keşfi asıl önemli kılan, sadece biyolojik bir meraktan ibaret olmaması. Bilim insanları, bu kelebeğin genetik yapısındaki aşırı değişimleri anlayarak, kanser hücrelerinin kontrolsüz büyümesini durduracak yeni stratejiler geliştirilebileceğine inanıyor.
Wellcome Sanger Enstitüsü ve Barselona’daki Evrimsel Biyoloji Enstitüsü’nden araştırmacılar, Polyommatus atlantica türü bu kelebeğin tam 229 çift kromozoma sahip olduğunu tespit etti. Bu rakam, 23 çift kromozoma sahip olan insanlarınkinin neredeyse on katı. Bu alanda kelebeğin en yakın rakipleri olan diğer canlılar ise 134 ve 104 çift kromozomla oldukça geride kalıyor.
Bilim insanları, bu rekor sayının, “kromozom parçalanması” adı verilen ve genellikle canlılar için zararlı olan radikal bir evrimsel sürecin sonucu olduğunu düşünüyor. Çalışmanın ortak yazarı Biyolog Roger Vila, “Kromozom parçalanması diğer kelebeklerde de görülüyor, ancak hiçbir zaman bu boyutta değil. Bu durum, keşfedilmeyi bekleyen önemli evrimsel faktörler olduğunu gösteriyor” diyor. Kelebeğin bu kadar büyük genetik değişimlere rağmen nasıl hayatta kaldığı, evrimin en büyük sırlarından birini oluşturuyor.
Keşfin en heyecan verici yanı ise tıp alanındaki potansiyel yansımaları. Kanser hücreleri de, kontrolsüz bölünmelerine yol açan büyük ölçekli kromozomal yeniden düzenlemelerle tanınıyor.
Çalışmanın başyazarı Max Blater, bu durumu şöyle açıklıyor: “Kromozom yeniden düzenlenmesi insan kanser hücrelerinde de gözlemleniyor. Atlas Mavisi kelebeğindeki bu süreci anlamak, gelecekte kanser hücrelerindeki bu olguyu sınırlamanın veya hatta durdurmanın yollarını bulmamıza yardımcı olabilir.”
Bu küçük kelebeğin genetik sırları, gelecekte kanserle mücadelede yeni kapılar aralayabilir.
