Üzerinde 2008 yılında hayatını kaybeden bir mühendisin el yazısının yer aldığı makarada, bilgisayar biliminin temel taşlarından biri olan UNIX’in dördüncü sürümünün tam kopyasının bulunabileceği tahmin ediliyor.
Üniversiteden Profesör Robert Ricci, keşfi sosyal medya platformu Mastodon üzerinden duyurdu. Ricci, dokuz parçadan oluşan teyp makarasının üzerinde “Bell Labs V4’ten UNIX Orijinali” yazılı bir etiket bulunduğunu ve el yazısının eski danışmanı Jay Lepreau’ya ait olduğunu doğruladı. Lepreau, 2008 yılında vefat etmişti.
Bu keşif, bilişim tarihi açısından büyük önem taşıyor. Çünkü UNIX’in Dördüncü Sürümü, çekirdeği ve bazı temel yazılımları C programlama diliyle yeniden yazılmış ilk versiyon olarak biliniyor. Şimdiye kadar bu sürümden yalnızca birkaç parça kaynak kodu ve bazı belge kopyaları ulaşılabilir durumdaydı.
Araştırma ekibi, makarayı kimin elinden geçtiğini belirlemek için kapsamlı bir inceleme yaptı. Elde edilen bulgular, teyp makarasının orijinal olarak bilgisayar grafikleri tarihinin ikonik ismi Martin Newell’a gönderildiğini gösterdi. Newell, 3D modelleme dünyasında sembolleşen “Utah Çaydanlığı”nın mucidi olarak biliniyor. Bu durum, keşfedilen teyp makarasının yalnızca bir yazılım yedeği değil, aynı zamanda bilgisayar grafiklerinin doğuşuyla da doğrudan bağlantılı tarihi bir belge olduğunu ortaya koydu.
Profesör Ricci, makarayı Kaliforniya’daki Bilgisayar Tarihi Müzesi’ne (CHM) bizzat teslim edeceğini açıkladı. Müzede görevli veri kurtarma uzmanı Al Kossow, projeye özel ilgi gösterdi ve kurtarma sürecinin ayrıntılarını paylaştı.
Kossow’a göre süreç, teybi okuma amplifikatörleriyle bantlayıp verileri 100 GB’lık RAM’e aktaran çok kanallı analog-dijital dönüştürücüler aracılığıyla yürütülecek. Ardından, Len Shustek tarafından geliştirilen özel bir analiz yazılımı kullanılacak. 1970’lerden kalma, yaklaşık 365 metre uzunluğundaki 9 kanallı bu manyetik banttan verilerin büyük oranda kurtarılabileceği öngörülüyor.
CHM uzmanı Kossow, projenin önemine dikkat çekerek, “Bu kadar nadir bir bulguya her zaman rastlanmaz. Bu nedenle kurtarma çalışmasını proje listemin en üst sırasına aldım” ifadelerini kullandı.
Uzmanlara göre, teypteki veriler başarıyla okunabilirse, bilgisayar tarihinin en kayıp parçalarından biri olan UNIX V4’ün eksiksiz orijinal kopyası yeniden ortaya çıkmış olacak.
