Yaşam tarzınızdaki küçük değişikliklerle, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen demans riskini %45’e kadar azaltabilirsiniz.
Nörolog Baibing Cheng, sosyal medyada Dr. Bing olarak biliniyor ve beyninizi uzun vadede korumak için bilimsel temellere dayanan 5 şaşırtıcı yol paylaştı.
Demans, 50 milyondan fazla insanı etkiliyor ve 65 yaş üstü bireylerde bağımsızlık kaybının başlıca nedeni. Hafıza, dil ve muhakeme gibi bilişsel yeteneklerde ilerleyici bir düşüşe yol açıyor. Alzheimer hastalığı vakaların yaklaşık %70’ini oluşturuyor. Ancak, The Lancet dergisinin 2024 tarihli bir araştırmasına göre, demans vakalarının neredeyse yarısı önlenebilir risk faktörlerine bağlı.
Dr. Baibing Cheng, beyin sağlığını korumak için herkesin uygulayabileceği beş önemli adım öneriyor:
Dr. Cheng, sadece bulmaca çözmek veya satranç oynamanın yeterli olmadığını söylüyor. Beynin yeni sinirsel bağlantılar kurmasını sağlayan zorlayıcı aktivitelere ihtiyacı var. Yeni bir dil öğrenmek veya bir enstrüman çalmak gibi zihinsel olarak uyarıcı faaliyetler, “bilişsel rezerv” olarak adlandırılan kapasiteyi güçlendiriyor. Bu rezerv, beynin yaşa bağlı işlev kayıplarını telafi etmesine ve demans belirtilerinin ortaya çıkmasını geciktirmesine yardımcı oluyor.
The Lancet’in 2023 tarihli bir çalışması, düzeltilmemiş işitme kaybının demans için en önemli değiştirilebilir risk faktörlerinden biri olduğunu gösteriyor. Kulaklar daha az ses algıladığında, beyin duymak ve anlamak için daha fazla çaba harcıyor. Bu durum, hafıza ve düşünme için kullanılacak kaynakların başka bir yere kaymasına ve bazı beyin bölgelerinin zamanla zayıflamasına yol açıyor. Dr. Cheng, özellikle 60 yaş üstü bireylerin düzenli işitme testleri yaptırmasını ve gerekirse işitme cihazı kullanmasını öneriyor.
Derin uyku, beynin kendini temizlemesi için çok önemli. Vücut, Alzheimer hastalığıyla ilişkilendirilen beta-amiloid gibi zararlı proteinleri derin uyku sırasında beyinden uzaklaştırıyor. Kalitesiz uyku bu temizliği engelliyor ve zararlı proteinlerin birikmesine neden oluyor. Dr. Cheng, horlama veya nefes kesilmesi durumunda uyku apnesi testi yaptırmanın önemine dikkat çekiyor.
Sosyal izolasyonun beyin sağlığı üzerinde doğrudan ve ölçülebilir etkileri var. Düzenli sosyal etkileşimlerin eksikliği, karar verme ve çalışma belleği gibi önemli fonksiyonlardan sorumlu prefrontal korteksin daha hızlı zayıflamasına yol açıyor. Dr. Cheng, çok sayıda arkadaşınız olmasının gerekmediğini, ancak sevdikleriniz, komşularınız veya topluluklarla anlamlı bağlar kurmanın kritik olduğunu vurguluyor.
Kaygı, kronik stres ve depresyon gibi ruhsal rahatsızlıklar beyinde ciddi hasara yol açıyor. Beyin iltihabını artırıyor, hafıza merkezlerinin hacmini küçültüyor ve uyku düzenini bozuyor. Dr. Cheng, bu adımın belki de en önemli adım olduğunu belirterek, terapi, düzenli egzersiz ve gerekirse ilaç tedavisi gibi yöntemlerle ruh sağlığını korumayı demansa karşı güçlü bir önlem olarak tanımlıyor.
