Pasifik Okyanusu’nun ücra sularında, Solomon Adaları açıklarında, bilim insanları adeta yaşayan bir tarih anıtı keşfetti: Dünyanın bilinen en büyük ve en yaşlı canlı mercan kolonisi.
Bir gemi enkazı ararken tesadüfen bulunan ve yaklaşık 300 yaşında olduğu doğrulanan bu devasa “süper organizma”, Sanayi Devrimi’nden iklim değişikliğine kadar insanlık tarihinin en çalkantılı dönemlerini atlatarak günümüze ulaşmayı başardı. Bu keşif, küresel mercan beyazlaması kriziyle boğuşan bilim dünyası için yeni bir umut ışığı oldu.
Her şey, National Geographic Pristine Seas keşif ekibinin, Kasım 2024’te Solomon Adaları’nın Malaulalo bölgesini araştırırken sonar ekranlarında devasa bir yapı tespit etmesiyle başladı. Ekip, ilk başta bunun büyük bir gemi enkazı olduğunu düşündü. Ancak deniz biyoloğu Manu San Felix liderliğindeki dalış ekibi suyun altına indiğinde, karşılaştıkları manzara nefes kesiciydi: Bu bir enkaz değil, yaşayan, dev bir mercan kolonisiydi.
Pavona clavus türüne ait olduğu belirlenen bu kadim dev, 34 metre uzunluğu, 32 metre genişliği ve 5,5 metre yüksekliğiyle bilinen tüm rekorları altüst ediyor. Yaklaşık 300 yaşında olduğu doğrulanan bu koloni, 18. yüzyılın başlarından beri büyüyor. Bu, onun Sanayi Devrimi’ni, iki dünya savaşını ve günümüzdeki iklim değişikliğinin başlangıcını atlatarak hayatta kaldığı anlamına geliyor.
Bu keşif, bilim dünyasının küresel mercan beyazlaması kriziyle mücadele ettiği kritik bir dönemde geldi. Yükselen deniz sıcaklıkları, mercanların renklerini ve besin kaynaklarını sağlayan simbiyotik algleri atmasına neden olarak onları beyazlatıyor ve ölüme sürüklüyor.
Ancak bu 300 yaşındaki devin hayatta kalması, bir umut ışığı sunuyor. Bilim insanlarına göre, koloninin hayatta kalmasının sırrı, onu ısınan yüzey sularının en kötü etkilerinden koruyan daha soğuk ve daha derin sularda yer almasında yatıyor olabilir.
Manu San Félix, “Bu kadar büyük ve eski bir şeyin, yüzyıllar süren önemli çevresel değişikliklere bu kadar net bir şekilde uyum sağlayabildiğini görmek son derece etkileyici” dedi.
Bu 300 yıllık mercanın genetiğini ve adaptasyon mekanizmalarını anlamak, bilim insanlarına gelecekteki mercan koruma stratejileri için paha biçilmez bilgiler sunabilir. Keşfin ardından yerel çevre aktivistleri, koloninin “gezegenin geleceği için paha biçilmez bir canlı laboratuvar” olduğunu belirterek, Solomon Adaları hükümetine bölgenin derhal koruma altına alınması için çağrıda bulundu.
Böylesine devasa bir organizmanın 2024 yılına kadar keşfedilmemiş olması ve tamamen tesadüfen bulunması ise, okyanuslarımızın derinlikleri hakkında aslında ne kadar az şey bildiğimizi bir kez daha gözler önüne seriyor.
